Parodontitis
Door tandplaque kan een ontsteking ontstaan aan de rand van het tandvlees. We spreken dan van gingivitis. Als de ontsteking zich verder uitbreidt naar het kaakbot spreken we van parodontitis.
Bij parodontitis laat het tandvlees zich los van de tanden en kiezen. De pocket, de smalle ruimte tussen het tandvlees en de tanden en kiezen, wordt steeds dieper. In deze smalle ruimte vormt zich opnieuw een laagje tandplaque en vaak ook tandsteen. Zo gaat de ontsteking steeds verder de diepte in en bereikt uiteindelijk het kaakbot. Het kaakbot, waar de tanden en kiezen in vastzitten, wordt daardoor afgebroken. Door parodontitis kan er uiteindelijk zoveel kaakbot worden afgebroken dat de tanden en kiezen los gaan staan en uiteindelijk uitvallen.
Oorzaken ontstaan parodontitis:
- Bacteriën: Parodontitis wordt veroorzaakt door bacteriën die in plaque en tandsteen zitten. Toch krijgt niet iedereen met een matige mondhygiëne parodontitis. Er zijn namelijk vele zogenaamde omgevingsfactoren die hierin een rol spelen.
- Genetische invloed , in de eerste plaats is het afweermechanisme tegen deze bacteriën per persoon verschillend. Onderzoek heeft uitgewezen dat deze genetisch is bepaald. Daarom zijn er vaak binnen een gezin meerdere personen die aan parodontitis lijden.
- Roken, mensen die roken hebben een sterk verhoogde kans op het krijgen van parodontitis, afhankelijk van de hoeveelheid die zij roken. Doordat roken een bloedvatvernauwing geeft, worden de kenmerken van parodontitis (rood, gezwollen tandvlees dat bloed bij aanraking) gemaskeerd. Op die manier wordt de patiënt gemakkelijk op het verkeerde been gezet. De prognose van de behandeling van parodontitis is bij mensen die blijven roken duidelijk minder goed dan bij mensen die niet roken of stoppen met roken.
- Stress, negatieve, emotionele en psychische stress geeft een sterk verhoogde kans op parodontitis. Deze stress vermindert het specifieke afweermechanisme tegen de bacteriën.
- Onderliggende systeemziekte , mensen met een zgn. onderliggende systeemziekte zoals oa. suikerziekte hebben een twee tot drie maal hogere kans op parodontitis.
- Hormonale invloed , tijdens zwangerschap en de overgang vinden er verandering in de hormoonhuishouding plaats waardoor vrouwen vaak extra gevoelig zijn voor parodontitis.
- Medicijnen , van diverse medicijnen is bekend dat zij invloed hebben op het verloop en het ontstaan van parodontitis. Er vindt vaak “wildgroei” van tandvlees plaats bij gebruikers van diphantoïne (bij epilepsie) en cyclosporine (bij patiënten waar een transplantatie is uitgevoerd).
Kenmerken parodontitis
Bij parodontitis kan het tandvlees rood en gezwollen zijn. Ook kan het soms gaan bloeden bij het poetsen of eten. Door roken worden deze kenmerken vaak weer gemaskeerd. Het tandvlees kan op den duur gaan terugtrekken. Een vieze smaak of een slechte adem kunnen duiden op parodontitis. In een gevorderd stadium van afbraak van het kaakbot zullen de tanden en kiezen los gaan staan en kan er ruimte tussen de tanden komen. Parodontitis geeft overigens zelden pijnklachten. Daardoor kan parodontitis lang onopgemerkt blijven.
Pas in een vergevorderd stadium ontstaan er klachten. De tanden en kiezen gaan los staan omdat er onvoldoende kaakbot rond de wortels aanwezig is.
Wanneer met het kaakbot ook langzamerhand het tandvlees terug gaat trekken, liggen de worteloppervlakken gedeeltelijk bloot waardoor de tanden en kiezen erg gevoelig zijn voor temperatuurwisselingen en zoet en zuur.
In het eindstadium van parodontitis is er zoveel kaakbot verloren gegaan dat de tanden en kiezen vrijwel vanzelf uit de mond vallen.
Onderzoek naar parodontitis
Uw tandarts of mondhygiënist kan met zekerheid vaststellen of u parodontitis heeft. Hiertoe wordt een pocketsonde in de pocket geschoven. Dit is een smal meet instrument als een soort meetlatje. Hoe dieper het meetinstrument gaat hoe slechter het is. Omdat het tandvlees ontstoken is, zal er een bloeding optreden, maar bovendien zal bij parodontitis een verdiepte pocket worden gemeten. Een pocket bij gezond tandvlees is hooguit 3 mm diep.
Op röntgenfoto’s kan vervolgens worden vastgesteld of, en hoeveel, kaakbot is afgebroken rondom de wortels van de tanden en kiezen.
Bij ernstige parodontitis kan de tandarts een bacteriologisch onderzoek van tandplaque laten uitvoeren. Een bacteriologisch laboratorium stelt vervolgens vast welke soorten bacteriën in de tandplaque voorkomen. Aan de hand van de uitslag van dit onderzoek kan de tandarts beoordelen of eventueel antibiotica – als ondersteuning van de behandeling – nodig zijn.
Behandeling parodontitis.
Het eerste onderzoek:
De mondhygiënist zal tijdens het eerste onderzoek bij elke tand of kies op 6 plaatsen meten hoe diep de pocket is, op deze manier kan de mondhygiënist in combinatie met röntgenfoto’s de ernst van de parodontitis en de mate van botafbraak vaststellen. Na het vaststellen van de ernst van de parodontitis wordt per tand of kies een prognose gemaakt en wordt er een behandelplan opgesteld om de parodontitis te verhelpen.
Initiële fase:
De plaque en tandsteen onder het tandvlees zal door de mondhygiënist verwijderd moeten worden. De mondhygiënist doet dit met speciale instrumenten die onder het tandvlees kunnen komen. Dit wordt initiële therapie genoemd.
Over het algemeen is dit zeer arbeidsintensief werk en 2 a 3 zittingen van een uur zijn eerder regel dan uitzondering. Tijdens deze zittingen wordt elke keer een mondhygiëne instructie gegeven zodat u goed weet hoe u uw mond optimaal schoon kunt houden. Pas als zoveel mogelijk tandplaque en tandsteen onder het tandvlees verwijderd is en u zelf in staat bent om uw gebit goed schoon te houden, dan is de eerste fase van de behandeling voltooid. Deze fase wordt de initiële fase genoemd.
Doordat de plaque en tandsteen onder het tandvlees door de mondhygiënist wordt weggehaald, verdwijnt de ontstekingsreactie mits een goede mondhygiëne gehanteerd wordt. Het tandvlees komt weer strak tegen de tand aan te liggen. Het parodontium is weer gezond, de pocketsonde meet ondiepe(re) niet bloedende pockets.
Het steunweefsel dat verloren is gegaan zal zich helaas niet of nauwelijks herstellen. Tijdens de genezing kan het tandvlees zich terug gaan trekken en de tandhalzen worden soms (tijdelijk) gevoelig door de behandeling. U moet elke dag de mondhygiëne goed uitvoeren om herinfectie van de pockets te voorkomen.
Controle mondhygiëne
6 weken na de initiële therapie komt u terug bij de mondhygiënist. Zij kijkt hoe het tandvlees en de omliggende weefsels zich herstellen en of u in staat bent om de tanden en kiezen goed te reinigen.
De mondhygiëne instructie wordt nog een keer herhaald en er worden waar nodig extra tips gegeven. Er zal ook gekeken worden of de pockets nog bloeden, wanneer een pocket bij aanraking nog bloed betekent dit dat er nog een ontsteking in de pocket aanwezig is, deze zal dan met handinstrumenten nogmaals goed schoongemaakt worden tijdens deze behandeling.
Herbeoordeling
Het parodontium heeft tijd nodig om na de gebitsreiniging in de initiële fase te herstellen. Na 3 maanden worden alle gegevens net als bij het eerste onderzoek opnieuw gemeten en genoteerd op een parodontiumstatus. Deze fase wordt de herbeoordeling genoemd.
Na de herbeoordeling wordt het vervolgplan bepaald en met u besproken. Het is erg gebruikelijk dat u bij de mondhygiënist onder controle blijft zodat er op tijd ingegrepen kan worden als de situatie weer terugloopt. Afhankelijk van u situatie zult u dan om de 3, 4 a 6 maanden voor de nazorg bij de mondhygiënist komen.
Zoals al eerder genoemd kan parodontitis door de combinatie van een goede mondhygiëne en gebitsreiniging genezen. Toch kunnen wij nog plaatsen met ontstoken pockets vinden, doordat er plaque en tandsteen boven en/of onder het tandvlees zit.
Als er plaque boven het tandvlees zit dan is dit een gevolg van een onvoldoende mondhygiëne. Het vervolg van de behandeling richt zich dan op het verbeteren daarvan. De initiële fase wordt dan nogmaals uitgevoerd en na 3 maanden vindt weer een herbeoordeling plaats.
De tandplaque en het tandsteen onder de tandvleesrand kunt u niet zelf verwijderen. Dat zal de mondhygiënist moeten doen. Het verwijderen van de tandplaque, en eventueel ook tandsteen, uit de verdiepte pockets wordt de professionele gebitsreiniging genoemd. Zonodig wordt de professionele gebitsreiniging onder plaatselijke verdoving uitgevoerd.
Als uw mondhygiëne goed is en als door de professionele gebitsreiniging alle tandplaque en tandsteen uit de pockets kan worden weggehaald, zal het tandvlees genezen en volledig vasthechten aan de tanden en kiezen. Daardoor zijn er geen verdiepte pockets meer. Door de combinatie van een goede mondhygiëne en professionele gebitsreiniging kan parodontitis dus verdwijnen. De roodheid en zwelling zijn dan weg en het tandvlees zal niet meer bloeden bij het poetsen of eten. Als de parodontitis is verdwenen, zal er geen kaakbot meer worden afgebroken. Het kaakbot dat verloren is gegaan, komt helaas niet meer terug. Uw tandvlees kan daardoor teruggetrokken blijven. Door een goede, dagelijkse mondhygiëne en regelmatig bezoek aan de tandarts en mondhygiënist, kunt u voorkomen dat er opnieuw parodontitis ontstaat.
Verschillende vormen van parodontitis
- Chronische parodontitis. Deze vorm van parodontitis komt bij ongeveer 40% van de volwassenen voor. De ontsteking kan 10 tot 15 jaar lang aanwezig zijn zonder dat de patiënt klachten heeft. Wanneer chronische parodontitis op tijd ontdekt wordt, is deze goed te behandelen en heeft een goede prognose.
- Agressieve parodontitis. Deze vorm van parodontitis komt voor bij ongeveer 10% van de bevolking en begint meestal in de pubertijd of bij jong-volwassenen. Deze ontsteking wordt vaak veroorzaakt door een combinatie van agressieve bacteriën en een verminderde specifieke afweer die genetisch is bepaald. Het is een snel voortschrijdend proces waarbij in korte tijd veel botafbraak kan plaatsvinden. Om het afbraakproces bij agressieve parodontitis tot stilstand te brengen dient er een zeer doeltreffende infectiebestrijding plaats te vinden.
- Acute parodontitis:
Parodontaal abces
Wanneer het ontstekingsvocht (pus) in een diepe pocket niet meer vanzelf naar buiten kan, zal de ontsteking opvlammen waardoor er een acute ontsteking in de vorm van een abces ontstaat. In deze acute fase kan er veel botverlies optreden.
ANUG(P)
Deze letters staan voor Acute Necrotiserende Ulcererende Gingivitis / Parodontitis. Deze vorm van gingivitis / parodontitis kenmerkt zich door afsterving van het weefsel, waarbij in zeer korte tijd veel botafbraak plaatsvindt. ANUG(P) veroorzaakt veel pijn, een slechte adem en een gevoel van algemene malaise. ANUG(P) komt vaak voor bij jonge mensen die roken, veel stress hebben, roofbouw op hun lichaam plegen en voornamelijk junkfood eten.